MPOX (wcześniej znany jako małpia ospa) to choroba zakaźna, która do 2022 roku występowała głównie w regionach Afryki Zachodniej i Środkowej. Rozprzestrzenia się poprzez kontakt skóra do skóry, często w trakcie kontaktów seksualnych, i może powodować gorączkę, bóle głowy, nudności oraz charakterystyczne zmiany skórne, które mogą pozostawić blizny.

Latem 2022 roku doszło do dużej epidemii MPOX, gdy wariant klad II rozprzestrzenił się globalnie, głównie w sieciach seksualnych gejów, osób biseksualnych i mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami (z ang. GBMSM), także w Wielkiej Brytanii. Od tego czasu, dzięki dużemu wysiłkowi społeczności i ukierunkowanemu programowi szczepień, udało się znacząco zmniejszyć wskaźnik transmisji MPOX w Wielkiej Brytanii, więc obecnie u niewielu osób stwierdza się tę infekcję.

Nierówności między bogatszymi krajami a Globalnym Południem sprawiają, że dostęp do szczepionek nie jest uniwersalny, a w krajach, gdzie MPOX jest nadal powszechny, popyt znacznie przewyższa podaż. W latach 2023–2024 liczba przypadków wykrytych w Afryce wzrosła o 160%.

Niektóre z tych krajów, jak Demokratyczna Republika Konga, doświadczyły poważnych zakłóceń w systemach opieki zdrowotnej z powodu wojen i eksploatacji, co znacznie utrudnia realizację programów testowania, leczenia i szczepień przeciwko MPOX.

14 sierpnia 2024 roku Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła Międzynarodowy Alarm Zdrowotny (z ang. PHEIC) w związku ze wzrostem liczby przypadków nowego wariantu MPOX w Demokratycznej Republice Konga, a także w kilku sąsiednich krajach, w tym Burundi, Kenii, Rwandzie i Ugandzie.

Ten nowy wariant, znany jako klad 1b, podobnie jak klad II, wydaje się być przenoszony przez bliski kontakt, w tym podczas seksu. Dowody sugerują jednak, że nie tylko jest bardziej zakaźny, ale również powoduje cięższy przebieg choroby w porównaniu do infekcji klad II.

W momencie pisania tego tekstu tylko kilka przypadków klad 1b wykryto poza Afryką Centralną – jeden w Szwecji, Niemczech, Tajlandii i Indiach oraz cztery w Wielkiej Brytanii. Większość tych przypadków dotyczy osób, które niedawno podróżowały do Afryki Centralnej, a trzy ostatnie przypadki w Wielkiej Brytanii to członkowie gospodarstwa domowego osoby, która odbyła taką podróż.

Klad II – dominujący wariant przenoszony w 2022 roku – dotyczył głównie gejów, osób biseksualnych oraz innych mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami (z ang. GBMSM). Badania sugerują, że w Demokratycznej Republice Konga wybuch klad 1b znacząco wpływa także na pracowników seksualnych i dzieci.

Ponieważ klad 1b i klad II są genetycznie podobne, uważa się, że szczepionka przeciwko MPOX zapewnia wysoki stopień ochrony przed ciężkim przebiegiem choroby lub hospitalizacją, niezależnie od wariantu. Oznacza to, że jeśli otrzymałeś jedną lub dwie dawki od lata 2022 roku, jesteś prawdopodobnie skutecznie chroniony przed klad 1b.

Ukierunkowany program szczepień w Wielkiej Brytanii sprawia, że wiele osób zagrożonych infekcją MPOX jest dobrze chronionych przed chorobą i hospitalizacją. Z tego powodu, w momencie pisania tego tekstu, jeśli jesteś GBMSM w Wielkiej Brytanii i otrzymałeś dwie dawki szczepionki MPOX, prawdopodobieństwo, że zostaniesz dotknięty klad 1b, jest niskie.

Jeśli niedawno podróżowałeś z Demokratycznej Republiki Konga lub sąsiednich krajów ORAZ uprawiałeś tam seks lub miałeś bliski kontakt z osobą wykazującą objawy MPOX – w tym przebywanie w tym samym gospodarstwie domowym – możesz być bardziej narażony na zakażenie MPOX klad 1b. Dotyczy to również osób mających bliski kontakt z kimś, kto spełnia te kryteria.

W takim przypadku powinieneś monitorować objawy MPOX (wysypka skórna lub zmiany wypełnione ropą, gorączka, bóle głowy, mięśni, pleców, niska energia, powiększone węzły chłonne) i skontaktować się z NHS 111 po dalsze wskazówki. Podczas rozmowy poinformuj o swojej historii podróży, stanie immunologicznym oraz czy otrzymałeś 0, 1 lub 2 dawki szczepionki MPOX. Należy również maksymalnie ograniczyć kontakty z innymi, izolować się oraz unikać dzielenia się ręcznikami, pościelą i ubraniami z domownikami.

Badania wykazały, że osoby zaszczepione, które miały kontakt z MPOX i doszło do zakażenia, doświadczały znacznie łagodniejszych objawów.  

Oznacza to, że jeśli kwalifikujesz się do szczepienia, wciąż warto udać się na pierwszą lub drugą dawkę, jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś. Najlepszym sposobem jest zapytanie o szczepienie podczas kolejnej rutynowej wizyty w klinice zdrowia seksualnego. W Wielkiej Brytanii dostępnych jest jeszcze wiele dawek szczepionki, a kolejne są w drodze.

W miarę jak sytuacja się rozwija, musimy być świadomi, jakie objawy MPOX mogą wystąpić i regularnie sprawdzać wiarygodne źródła, aby dowiedzieć się, czy zmieniają się zalecenia dotyczące tego, jak powinniśmy reagować jako jednostki i społeczności.

Dotychczas cztery przypadki klad 1b w Wielkiej Brytanii dotyczyły jednej osoby, która niedawno podróżowała do obszarów w Afryce Środkowej, gdzie występuje transmisja społeczna, oraz trzech jej bezpośrednich kontaktów domowych. Nie odnotowano dalszej transmisji społecznej klad 1b w Wielkiej Brytanii. Oznacza to, że jeśli zachorujesz na MPOX w Wielkiej Brytanii, jest większe prawdopodobieństwo, że będzie to wariant klad II.

Możemy obserwować objawy MPOX na własnym ciele i wstrzymać się od seksu, dopóki nie skonsultujemy się z lekarzem.

Możemy zwracać uwagę na objawy MPOX na ciałach innych osób i uprzejmie zapytać, czy są one nowe, czy wcześniej je zauważyły. Należy to robić delikatnie, pamiętając, że wielu z nas ma istniejące problemy skórne, znamiona lub pryszcze, przez co czujemy się niekomfortowo.

Pamiętaj, że objawy klad 1b i klad II MPOX są bardzo podobne, a bez specjalistycznego testu nie będziemy wiedzieć, na jaki wariant mogliśmy być narażeni.

Nasza reakcja na zagrożenie zdrowia publicznego ogłoszone przez WHO wpłynie na to, jak klad 1b będzie się rozprzestrzeniać na całym świecie oraz na to, w jakim stopniu wpłynie na nas. Oznacza to, że systemy opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii i Europie muszą być czujne na możliwość "przypadków importowanych", gdzie osoby podróżujące z dotkniętych regionów mogą nie zdawać sobie sprawy z narażenia na MPOX, a potem mogą zarażać innych. 

Ponadto uwaga powinna być skierowana na dotknięte regiony w Afryce Środkowej.